ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER
Όλοι μας ακούμε με τρόμο την λέξη άνοια, κυρίως γιατί πολλοί πιστεύουν ότι είναι συνώνυμο με το «τρελός» ή «ανόητος».
Πράγματι η άνοια είναι μια συνεχής επιδείνωση της ικανότητός μας να σκεπτόμαστε και να θυμόμαστε καθαρά και ταυτόχρονα να μαθαίνουμε και να απομνημονεύουμε τόσο γρήγορα όσο κάναμε παλιότερα.
Με άλλα λόγια η άνοια είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έκπτωση των ανωτέρων νοητικών λειτουργιών.
Όλοι μας ακούμε με τρόμο την λέξη άνοια, κυρίως γιατί πολλοί πιστεύουν ότι είναι συνώνυμο με το «τρελός» ή «ανόητος».
Πράγματι η άνοια είναι μια συνεχής επιδείνωση της ικανότητός μας να σκεπτόμαστε και να θυμόμαστε καθαρά και ταυτόχρονα να μαθαίνουμε και να απομνημονεύουμε τόσο γρήγορα όσο κάναμε παλιότερα.
Με άλλα λόγια η άνοια είναι ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από έκπτωση των ανωτέρων νοητικών λειτουργιών.
Ποιες είναι οι αιτίες
Η άνοια έχει πολλές αιτίες και πολλά συμπτώματα. Η πιο συχνή αιτία είναι η νόσος Alzheimer που αποτελεί το 50-60% του συνόλου των ανοιών.
Άλλη μορφή άνοιας είναι η πολυεμφρακτική σε ποσοστό 20-30% και σε μικρότερο βαθμό άλλες όπως η Νόσος Pick, η νόσος Huntigton, η Νόσος Wilson, η Νόσος Creutzfeld-Jacob (ή νόσος των τρελών αγελάδων), η Νόσος Parkinson κ.λ.π. Ακόμη η άνοια μπορεί να προέλθει από λοίμωξη, τραύμα η όγκο στο εγκέφαλο η να οφείλεται σε ενδοκρινικές ή μεταβολικές διαταραχές η ακόμη σε αφυδάτωση, ηπατική ανεπάρκεια, αβιταμίνωση, αναιμία και σε τοξικά αίτια όπως οινόπνευμα η φάρμακα (αντιυπερτασικά , ψυχοτρόπα, μέταλλα κλπ)
Ποια είναι η συχνότητα
Αν και η άνοια είναι μία από τις πλέον επίφοβες ιατρικές καταστάσεις που εμφανίζονται στους ηλικιωμένους εν τούτοις συμβαίνει μόνο σε ένα ποσοστό 15% σε άτομα ηλικίας 65-80 ετών.
Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στην συνέχεια για μερικά χρόνια αλλά συχνά ελαττώνεται για τις πάρα πολύ μεγάλες ηλικίες.
Παραμένει όμως το γεγονός ότι πολλοί από εμάς θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα με την άνοια στους γονείς μας, στον ή στην σύζυγό μας, στους φίλους μας ή ακόμη και στους εαυτούς μας όταν φθάσουμε στην τρίτη ηλικία.
Από μελέτες που έχουν δημοσιευθεί τελευταία διαπιστούται ότι άνοια εμφανίζουν 1% των ατόμων μέχρι 65 χρονών.
Μεταξύ 65 και 74 το ποσοστό είναι 3% για να ανέβει στο 19% στα άτομα ηλικίας 75-84 ετών.
Άνω της ηλικίας των 85 ετών συμπτώματα άνοίας εμφανίζουν μέχρι και 47%των ατόμων.
Συνολικά σε ηλικίες άνω των 65 ετών, 4-5% πάσχει από άνοια σε βαθμό που να μην μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Μια μικρή απώλεια της μνήμης είναι κάτι που συμβαίνει φυσιολογικά με την ηλικία.
Αυτό που αποτελεί το καθοριστικό χαρακτηριστικό της άνοιας είναι η σημαντική και προοδευτική απώλεια την μνήμης, της κρίσεως και άλλων διανοητικών ικανοτήτων του ατόμου.
Αυτό τελικά μπορεί να περιορίσει την ικανότητα του ατόμου να χειρίζεται και να φέρει εις πέρας τις καθημερινές δραστηριότητες.
Τα συμπτώματα μπορούν να κυμαίνονται από την κατάθλιψη στην ευφορία και να ποικίλουν ευρέως από ασθενή σε ασθενή.
Η βλάβη στην κρίση αυτών των ασθενών αποτελεί αναμφίβολα το πρόβλημα εκείνο που δημιουργεί την μεγαλύτερη ανησυχία στο συγγενικό περιβάλλον αυτών των ανθρώπων.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό για όλους μας να έχουμε επαρκή γνώση όλων των συμπτωμάτων της άνοιας για να μπορούμε να την διαγνώσουμε πρώιμα στο συγγενικό μας περιβάλλον και έτσι να καταφύγουμε στον ειδικό όσο το δυνατόν συντομότερα.
- Έκπτωση της μνήμης. Είναι το πρώτο και το βασικότερο σύμπτωμα αφού υπάρχει στο 100% των ατόμων που πάσχουν από άνοια. Αρχικά έχουμε απώλεια της πρόσφατης μνήμης και στην συνέχεια της παλαίας δηλ ο ασθενής ξεχνάει αρχικά τα πρόσφατα γεγονότα και αργότερα τα παλαιά. επειδή υπάρχει ανεπάρκεια καταγραφής, αποτύπωσης και ανάκλησης στη μνήμη νέας πληροφορίας. Τελικό αποτέλεσμα είναι τα λάθη, ατυχήματα και απώλειες στο σπίτι.
- Έκπτωση της αφηρημένης σκέψης. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία στον προσδιορισμό ομοιοτήτων και διαφορών σε συναφείς λέξεις και δυσχέρει στον ορισμό λέξεων και εννοιών.
- Έκπτωση της κρίσης που εκδηλώνεται με την ανικανότητα λογικού σχεδιασμού
- Αφασικές διαταραχές δηλ. διαταραχές στο λόγο.
- Απραξία δηλ. αδυναμία να εκτελέσει κάποιες κινήσεις και να κάνει κάτι παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει πρόβλημα κινητικότητας..
- Αγνωσία δηλ. αδυναμία να προσδιορίσει ένα αντικείμενο.
- Κατασκευαστική δυσχέρεια δηλ. συναρμολόγησης η αντιγραφής σχημάτων.
- Διαταραχή του προσανατολισμού στο χώρο και τον χρόνο. Ο χρόνο επηρεάζεται πρώτα.
- Διαταραχή προσανατολισμού στα πρόσωπα. Οι φυσιολογικοί άνθρωποι βλέπουν τις διαφορές ανάμεσα σε δυο όμοια πράγματα ενώ οι ανοϊκοί βλέπουν τις ομοιότητες σε δύο διαφορετικούς ανθρώπους , αναγνωρίζιντας πιθανώς έτσι «ψευδώς» κάποιον με κοινά χαρακτηριστικά γνωστού τους ατόμου.
- Μεταβολή του χαρακτήρα που εκδηλώνεται σαν συναισθηματική αστάθεια, επιθετικότητα η οργή εκρηκτικού τύπου, αντικοινωνική συμπεριφορά (ξεχνάει να πληρώσει η να κουμπωθεί), απάθεα, αδιαφορία, καχυποψία.
- Κατάθλιψη
- Ακράτεια
Τι πρέπει να κάνετε αν παρατηρήσετε αυτά τα συμπτώματα.
Ποτέ μην θεωρήσετε ότι η σύγχυση, η αδυναμία προσανατολισμού ή η απώλεια μνήμης είναι φυσιολογικά.
Βεβαιωθείτε ότι είπατε στο γιατρό σας για κάθε ένα από τα συμπτώματα που αναγνωρίζετε.
Μερικές από τις αιτίες που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα είναι αναστρέψιμες όπως η αναιμία.
Σ’ άλλους πάλι ασθενείς αυτά τα συμπτώματα μπορεί να θεραπευθούν όπως όταν προκαλούνται από ελαττωμένη δραστηριότητα του θυρεοειδούς (υποθυρεοειδισμός)
Πως θεραπεύεται η άνοια
Η θεραπεία της άνοιας εξαρτάται από την αιτία. Ο γιατρός σας μπορεί να κάνει μια πλήρη εκτίμηση και να δείξει την καλλίτερη προσέγγιση για την κατάστασή σας.
Ένα εξαιρετικά μεγάλο μέρος της έρευνας προσανατολίζεται στο πεδίο της σχετιζόμενης με την ηλικία διανοητικής έκπτωσης και μερικές συναρπαστικές θα έλεγα θεραπευτικές επιλογές ευρίσκονται σήμερα σε ερευνητικό στάδιο.
Όντως ένα πολύ μεγάλο μέρος των επιστημονικών μελετών αναφέρονται στα προβλήματα των ατόμων μεγάλης ηλικίας και συνεχώς νέα δεδομένα έρχονται στην επιφάνεια.
Για το λόγο αυτό μην είστε απρόθυμοι στο να συζητάτε με τον γιατρό σας για τα νέα επιτεύγματα της επιστήμης αφού κάτι τέτοιο θα μπορούσε να βοηθήσει εσάς η το περιβάλλον σας .
Σήμερα δεν υπάρχει θεραπεία για την νόσο Αlzheimer πλήν όμως μπορεί κανείς να κάνει πάρα πολλά πράγματα για να βοηθήσει τα άτομα με αυτήν την νόσο.
Το πιο σπουδαίο θα έλεγα βήμα σαυτήν την προσπάθεια είναι να βεβαιωθείς ότι η διάγνωση είναι σωστή. Από κει και ύστερα υπάρχουν μερικά φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν κάποιους ασθενείς αλλά τον κυριότερο ρόλο στην βελτίωση αυτών των ατόμων τον έχει το περιβάλλον και ο ίδιος ο ασθενής.
Εάν λοιπόν φροντίζετε ένα τέτοιο άτομο έχετε να κάνετε πολλά πράγματα για να ελαττώσετε το άγχος του και τους κινδύνους που το απειλούν λόγω της παθήσεώς του.
Έτσι πάνω απ’ όλα πρέπει να έχετε στο μυαλό σας ότι άτομα με νόσο Alzheimer πρέπει να ενθαρρύνονται να βοηθούν τον εαυτό τους όσο το δυνατόν περισσότερο, να διατηρούν το μυαλό τους ενεργό και δραστήριο.
Τι πρέπει να κάνουν αυτοί που επιφορτίζονται την φροντίδα των ασθενών (φροντιστές)
Εάν κάποιος στην οικογένεια σας διαγνωσθεί ότι έχει άνοια ή νόσο Alzheimer, εσείς θα πρέπει να αισθανθείτε υπερπλήρης ενασχόλησης.
Πιθανόν να έχετε πολλές ερωτήσεις σχετικά με το μέλλον των ασθενών αυτών και να θέλετε να πάρετε απαντήσεις σε όλες.
Αυτά που θα πούμε παρακάτω πιθανόν να σας βοηθήσουν σημαντικά.
- Συζητήστε το πρόβλημα με άλλους που το κατανοούν.. Γίνετε μέλος σε ομάδες υποστήριξης ή εθελοντικές οργανώσεις η ψάξτε για υποστήριξη στο συγγενικό ή φιλικό σας περιβάλλον. Ακόμη μπορείτε να βρείτε μια ομάδα υποστήριξης για τον ασθενή σας.
- Διατηρείστε τον ασθενή σας κατά το δυνατό δραστήριο. Οι κοινωνικές δραστηριότητες είναι κάτι σημαντικό για τον ασθενή και μπορούν να τον διατηρήσουν σε φυσιολογική οικογενειακή ζωή. Οι έξοδοι και οι μικρές εκδρομές μετά προηγούμενο σχεδιασμό βοηθούν σημαντικά τους ασθενείς καθόσον η οργάνωση αυτών των δραστηριοτήτων του προσδίδει ασφάλεια.
- Επαναπροσδιορίσετε τις καθημερινές δουλειές όπως απαιτείται. Απλοποιήσετε τις καθημερινές ενασχολήσεις του ασθενούς έτσι ώστε να ταιριάζουν στις ικανότητές του. Εάν π.χ. το να ελέγξει μια λίστα τροφίμων ή εξόδων του είναι δύσκολο εστιάστε την ενασχόληση του δηλ. βάλτε τον να κάνει κάτι άλλο πιο εύκολο.
- Κρατήστε καλά τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τα hobbies (χόμπυ) Συχνά οι φροντιστές αισθάνονται την ανάγκη να σταματήσουν όλες τις δικές τους δραστηριότητες και να αφοσιωθούν πλήρως στις ευθύνες των ασθενών. Αυτό είναι λάθος. Να θυμάστε ότι πρέπει να παράλληλα με το έργο του φροντιστού να ενασχολείσθε με όλα εκείνα τα hobbies και τις δραστηριότητες που σας αναζωογονούν και σας δίνουν σωματική, ψυχική και πνευματική ευεξία γιατί η καλή κατάσταση του φροντιστή βοηθάει την παρεχόμενη φροντίδα στον ασθενή. Κάντε λοιπόν ένα διάλειμμα. Βρείτε λίγο χρόνο για ανάπαυλα. Όλοι μας έχουμε ανάγκη να απομακρυνθούμε για λίγο περιστασιακά από τις ευθύνες μας.
Τι πρέπει να φροντίσουμε στο σπίτι των ασθενών με νόσο Alzheimer ή άνοια
Η φροντίδα του σπιτιού ενός ασθενούς με νόσο Alzheimer αποτελεί πραγματικά ένα σημαντικό ερέθισμα.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να γίνουν σένα τέτοιο σπίτι έτσι ώστε και το σπίτι να γίνεται ασφαλέστερο και ο ασθενής να αισθάνεται σαφώς πιο άνετα.
- Προσπαθήστε να συστηματοποιήσετε τις καθημερινές δραστηριότητες του σπιτιού εντάσσοντας τις σε κάποιο σταθερό σχέδιο επειδή οι ασθενείς με νόσο Alzheimer τα βγάζουν πέρα πολύ καλλίτερα σένα προκαθορισμένο περιβάλλον και με την καθημερινή ρουτίνα.
- Καταγράψτε επί καθημερινής βάσεως σένα πίνακα που βρίσκεται σε προσιτή θέση όλες εκείνες τις δραστηριότητες του ασθενούς που γίνονται την ίδια ώρα της ημέρας(όπως π.χ. τα γεύματα)και κάθε τι άλλο που πρέπει ο ασθενής να θυμηθεί.
- Ελέξτε αν όλα τα δωμάτια και οι διάδρομοι φωτίζονται καλά και φροντίστε να υπάρχουν φώτα νυχτός ιδιαίτερα στο μπάνιο και τον διάδρομο που οδηγεί σ’ αυτό.
- Αφήστε να υπάρχει αρκετός χώρος μεταξύ των επίπλων και μην αλλάζετε συχνά την θέση τους.
- Βγάλτε τις κουρελούδες και όλες τις ψάθες η τα χαλάκια που θα μπορούσαν να σκοντάψουν οι ασθενείς για να αποφύγετε τις πτώσεις οι οποίες συχνά οδηγούν σε κατάγματα με τραγικές πολλές φορές συνέπειες.
- Κλειδώστε σένα δωμάτιο τα μαχαίρια και όλα τα αιχμηρά αντικείμενα, τα φάρμακα, τα υγρά καθαρισμού και ότι άλλο θα μπορούσε να είναι επικίνδυνα.
- Τοποθετήστε φορητά πόμολα στις στόφες και τους φούρνους και μετακινήστε τα η κλειδώστε τα όταν δεν βρίσκεστε στην κουζίνα.
- Βγάλτε τα κλειδιά από την κρεβατοκάμαρα και το μπάνιο γιατί οι ασθενείς δεν κινδυνεύουν να κλειστούν μέσα.
- Βάλτε σίγουρες κλειδαριές στις εξωτερικές πόρτες του σπιτιού.
- Βάλτε πόρτες που κλειδώνουν στην αρχή κάθε σκάλας.
- Χαμηλώστε την θερμοκρασία του ζεστού νερού ρυθμίζοντας τον θερμοστάτη και χρωματίστε με κόκκινο τις στρόφιγγες του ζεστού νερού για να αποφύγετε το κάψιμο του ασθενούς.
- Χρησιμοποιείτε τις συσκευές με υγρό σαπούνι αντί τα συνηθισμένα σαπούνια.
- Τοποθετήστε φωτεινά αντιολισθητικά ελαστικά πέλματα (ταπέτα) στην μπανιέρα του μπάνιου για να αποφευχθούν οι πτώσεις για να τονίσετε την παρουσία του πυθμένα της μπανιέρας γιατί πολλοί ασθενείς έχουν προβλήματα με την αντίληψη και εκτίμηση του βάθους και φοβούνται να βηματίσουν σένα χώρο που φαίνεται να μην έχει πυθμένα.
- Τοποθετήστε κιγκλιδώματα και χειρολαβές στην τουαλέτα και την μπανιέρα.
- Βάλτε μεγάλα και φωτεινά σήματα στο μπάνιο για να υπενθυμίζουν στους ασθενείς να τραβούν το καζανάκι και να πλένουν τα χέρια τους.